- 
	
	
	
		
İrritabl Kolon Hastalığı
	
	
		Genel
İBS   barsakların  en sık hastalığıdır.Kramp  tarzında ağrı ,gaz  ,şişkinlik  ve  dışkılama bozukluğu  ile karekterizedir.İBS'li  bazı  hastalarda  zor  veya    birkaç gün süren  katı dışkılama  ile  karekterize   kabızlık  vardır.Bazılarında  sıklıkla acil dışkılama  ihtiyacıyla birlikte     cıvık dışkılama  ile karekterize  ishali  vardır.Bazı hastalarda ise  hem   kabızlık hem isal olur.İBS'li  bazı  hastalarda   acil dışkılma  ihtiyacı ile birlikte kramp tarzında  ağrıları vardır,fakat   rahat  dışkılayamaz.Yıllardan beri  İBS'ye  pek  çok isim  verilmiştir."Kolitis","mukuslu kolit","spastik kolon","spastik   barsak","fonksiyonel  barsak hastalığı".Aslında  bu terimlerin   birçoğu  yanliştır.Örneğin   kolitis  kalın barsağın     enflemasyonu(iltihabı)demektir.İBS'de   enflamasyon(iltihap)yoktur.Daha   ciddi bir hastalık olan ülseratif  kolit ile karıştırılmamalıdır.
 
İBS'nin   sebebi bilinmiyor.Bu yüzden henüz  tamamen iyileştirici bir  tedavisi   yoktur.Doktorlar  onu "fonksiyonel  bir hastalık"  olarak    adlandırılırlar.Çünkü   barsakların  muayene ve tetkiklerde  hastalık    belirtisi yoktur.İBS çok büyük  rahatsızlık hissi  ve sıkıntıya neden   olur.Fakat,İBS'nin  brsaklara  sürekli   bir zararı yoktur.Barsak     kanamalarına yol açmaz,kanser gibi ciddi  bir hastalığa  yol açmaz .İBS    sıklıkla  ılımlı  bir şekilde   hastaları   canından  bezdirir.Onlar    sosyal  olaylara   girmeye ,iştenden ayrılmaya eğilimlidirler,kısa   mesafelerde bile olsa seyahat  etmekten    korkarlar.Bununla birlikte    İBS'li  birçok  hasta diyet ,stresin   düzeltilmesi ve  bazı  ilaçlarla      semptomları   kontrol  altına  alınabilir. 
 Sebepleri nelerdir ?
6  feet   uzunluğunda    olan kolon  ince barsakları  rektum ve anüse     bağlar.Kolonun   en büyük fonksiyonu , ince barsaklardan   gelen     sindirim materyelinden  su ve tuzu  absorbe ( emmek)   etmektedir.Her   gün  ince barsaklardan   kolona 2 lt  kadar sıvı  materyel  girer.Sıvı    ve tuzun büyük   bir kısmı absore  edilinceye kadar  bu materyal birkaç    gün   kolonda kalır.Gaita , dışkılama  oluncaya kadar  kolonun   sol   tarafına  doğru hareketleriyle  sol kolona  geçer ve orada depolanır.
 
Kolon   motilitesi(barsak   kaslarının kasılması ve içeriğinin    hareketi)sinirler,hormonlar,kolon   kasındaki   elektiriksel  aktivite   ile  kontrol edilir.Elektirikli aktivite   kalp fonksiyonlarını  kontrol   eden mekanizmaya  benzer bir   pacemaker(uyarı merkezleri)gibi rol   oynar.
 
Kolonun  hareketleri  hafifçe geriye ve ileriye  ancak  esas  olarak   rektuma  doğru olmak üzere    içeriği  ileriye  doğru  sürer.Günde   birkaç kere güçlü   kas  kontraksiyonları  kolonu   aşağıya  hareket  ettirir,fekal  materyali  dışa doğru iter.Bu güçlü    kontraksiyonları      bazıları  dışkılama ile sonuçlanır.
 
Doktorlar   organik bir sebep bulamadıklarından dolayı İBS için  genellikle   psikolojik  iç çatışma   veya stres   İBS  semtomları  arttırırken   araştırmalar göstermiştir ki   diğer faktörler de    önemlidir.Araştırıcılar   sadece küçük bir uyarı ile  İBS'li kişilerin    kolon kaslarında spazm  başladığını buldular.Öyle görülüyorki  İBS'li   hastalar   olması gerekenden daha hassas ve  reaktif  bir kolona   sahiptirler .Bu yüzden bir çok kişi   için can sıkıcı olmayan    uyaranlara   kuvvetle cevap verirler.
 
Yemek yeme  ve  kolondaki     gaz ve  diğer  materyelin  meydana  getirdiği  gerilme    gibi olağan   olaylar İBS'li  kişilerde aşırı bir  reaksiyona    sebep olabilirler   .Bazı yiyecekler  ve ilaçlar  bazı  kişilerde   spazmı   başlatabilir.Bazen spazm  gaitanın    pasajını  geciktirerek kabızlığa  yol açar .Çukulata ,süt   ürünleri,fazla alkol   alımı sıklıkla  suçlu    bulunmuştur.Kahve  bir çok kişide  cıvık    gaitaya   sebep olur .Fakat   İBS'li hastaları  daha çok etkiler  .Araştırıcılar ayrıca İBS'li  kadınlarda  menstürial periyod  esnasında     semptomların  daha  arttığını bulmuşlardır.Bu da  üreme hormonlarının  İBS semptomlarını   arttırabileceğini düşündürmüştür. 
 Belirtileri nelerdir ?
Eğer  İBS hakkındaki bilgiler sizi ilgilendiriyorsa,normal barsak   fonksiyonlarının kişiden kişiye değiştiğini kavramak ,anlamak   önemlidir.Günde 3 kez dışkılama da,haftada 3 defa dışkılama da   normaldir.Normal dışkı şekillidir fakat katı değildir.Kan   içermez.Dışkılama sırasında kramp ve ağrı olmaz.
 
Fakat İBS'li  hastalar,kramp tarzında karın ağrısı,ağrılı kabızlık veya  diyareden  yakınırlar.Bazı kişilerde kabızlık ve diyare yer  değiştirebilir.İBS'li  bazı hastalarda müküs (sümüksü materyel)  dışkılamaları  tipiktir.Kanama,ateş,kilo kaybı,sürekli ağrı yakınmaları  yoktur.Bunların  bulunduğunda başka problemlerin olduğunu gösterir.
 
Normal giden barsak fonksiyonunu İBS'li hastalarda bazı durumlarda değişir.
 
Barsakta reaksiyon başlatan etkenler :
 
 Yiyecekler (her türlüsü ağrıyı başlatabilir)
 
 Kahve ve kafein içeren maddeler
 
 Enfeksiyonlar,
 
 Bazı ilaçlar,
 
 Hormonlar (adetlerle ilgisi)
 
 Mevsim değişiklikleri
 
 Her türlü Stress halleri
 
 Psikolojik problemler
 Diğer belirtiler nelerdir ?
 Ağrılı,hassas adeleler (özellikle sırt  bölgesinde)(Fibromiyalji)
 
 Halsizlik,yorgunluk
 
 Uyku bozukluğu
 
 Baş ağrıları
 
 Eklem ağrıları
 
 Baş dönmesi hissi
 
 Güçsüzlük hissi
 
 Konsantrasyon güçlüğü
 
 Nefes alamıyormuş gibi olma (gerçek nefes darlığından farklıdır)
 
 Göğüs ağrısı (kalp kökenli ağrılardan ayırdedilmelidir)
 
 Karın ağrıları (atipik-şişkinliğin ve dışkılama değişikliği ile beraber)
 
 Kasık ağrıları
 
 Ağrılı adet görme
 
 Cinsel istek azlığı
 
 İdrar problemleri (idrar zorluğu,idrar yaparken yanma )
 Teşhis nasıl konur ?
Genellikle  daha ciddi organik bir hastalık olmadığı ortaya konularak  tanı  konur.Belirtilerin dikkatli bir tanımlaması yapılarak ayrıntılı  olarak  hasta dinlenmelidir.Fizik muayene ve laboratuar tetkikleri   yapılır.Gaitada gizli kan aranır,Kolon grafisi veya kolonoskopi gibi   tanısal işlemler de yapılabilir.Bu şekilde organik bir hastalık varsa   ortaya çıkartılır.
 Diyetin bir önemi varmıdır ?
Bir  çok hastada uygun bir diyet İBS belirtilerini  azaltır.Yakınmalarının   artmasına neden olan (kişinin kendine  özel)yiyecekler daha az  yenmelidir.Laktaz enzimi bulunan bakteriler  içeren yoğurt iyi tolere  edilir.Süt ürünlerinde laktoz bulunur.Laktaz  yetmezliği bulunan  hastalarda ishale sebep olabilir.Lifli yiyecekler  bir çok vakada İBS  yakınmalarını azaltabilir. Tahıl ekmeği ve   tahıllar,fasulye,meyveler,sebzeler lifli yiyeceklerin önemli   kaynağıdır.Bol kepekli,lifli diyet kolonu hafifçe şişkin tutar,bu   şekilde spazm önlenmeğe çalışılır.Lifin bazı kısımları gaitanın içinde   suyu tutar,gaitanın sertleşmesini önler,barsaktan geçişi   kolaylaştırır.Yeterince lifli yiyecek yiyen İBS'li hastalar dışkılaması   daha rahat ve ağrısız olur.Bol lifli yiyecekler gaz ve şişkinlik  meydana  getirebilir.Fakat birkaç hafta içinde vucut bu diyete alışır ve   semptomlar sıklıkla kaybolur.
 
İBS'li hastalarda fazla yemek yemek  ,kramp tarzında ağrılara ve  diyareye neden olabilir.Sık ve az miktadra  yemek semptomları  azaltabilir.Özellikle öğünler pasta,pirinç,tahıl  ekmeği ve tahıllar  sebze ve meyveler gibi az yağ içeren yüksek  karbonhidratlı yiyecek  içeriyorsa az miktarda alınması özellikle  önerilmelidir.
 İlaçlar ile hastalığın kesin tedavisi mümkünmüdür ?
İlaçlarla  bu hastalığın tamamen geçmesi mümkün değildir.İBS tedavisinde  standart  bir yol yoktur.Antispazmodikler ve tranklizanlar ( karın  ağrısı  ve  yatıştırıcı ilaçlar) belirtileri azaltabilir.Hasta  depresifse (ki  hastaların çoğunluğunda görülür) antidepresan ilaçlar  kullanılır.
 
İBS'li  hastaların ilaç tedavisi ile ilgili en önemli durumlardan  biri;hastanın  ilaç bağımlılığına yatkın oluşlarıdır.Hastalık yaşam  boyunca kişiyi  etkiler.Bu yüzden karın ağrılarını ve streslerini  azaltıcı ilaçlar  hastaların laksatiflere (kabızlık için kullanılan  ishal yapıcı  ilaçlar)ve/veya sinir yatıştırırcılara bağımlı hale  gelmesine neden  olabilir.
 Ciddi boyutlara ulaşır mı?
İBS herhangi  bir ciddi,organik hastalığa yol açmaz,Kron hastalığı veya  ülseratif  kolit gibi iltihabi hastalıklar ile İBS arasında bir ilişki  yoktur.Bazı  hastalar daha şiddetli İBS formunda olabilir.Ağrı ve diyare  korkusu ile  kişiler kendilerini normal aktiviteden çekebilirler.Böyle  vakalarda  psikiatri konsültasyonu yapılmalıdır.